Ghé thăm Chùa Cầu – Linh hồn của di sản Hội An

 

Được xây từ đầu thế kỷ 17 với kiến trúc độc đáo, Chùa Cầu được coi là biểu tượng, là linh hồn di sản của đô thị cổ Hội An.

Chùa Cầu là một cây cầu cổ nối hai phố Trần Phú và Nguyễn Thị Minh Khai, nằm ở phía tây nam khu phố cổ Hội An, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam. Công trình bắc qua một con lạch nhỏ thông ra sông Hoài.

Chùa Cầu, cây cầu cổ được coi là “linh hồn” của di sản Hội An với lịch sử hơn 400 năm (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Ngôi chùa này nằm cách thành phố Đà Nẵng khoảng 30km về phía Nam. Chùa có lịch sử đã hơn 400 năm, và vẫn luôn được biết đến là “bùa hộ mệnh” cho vùng đất và con người Hội An.

Vào thế kỷ 17, khi đến Hội An, các thương nhân người Nhật Bản đã góp tiền lại để dựng lên một cây cầu tượng trưng cho hình ảnh của một thanh kiếm đâm xuống lưng con quái vật Namazu để có thể chế ngự nó, giữ cho cuộc sống bình yên. Vì thế, ngôi chùa có lịch sử hơn 400 năm này còn được biết đến là “bùa hộ mệnh” cho đất và người Hội An.

Hình dáng của cây cầu cong cong, cũng là mô phỏng lại hình ảnh cây kiếm chế ngự Namazu (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Namazu là tên gọi của người Nhật, theo quan niệm của người Việt gọi là con Cù, còn người Hoa gọi là Câu Long. Đây là con quái vật mang hình dáng của một con cá trê khổng lồ. Tương truyền, Namazu có đầu nằm ở Nhật, đuôi ở Ấn Độ và phần lưng vắt qua lạch nước ở Chùa Cầu – Hội An, mỗi lần con vật cựa quậy là gây ra lũ lụt, động đất ở những nơi này.

Trên thực tế, ngoài chức năng giao thông và tín ngưỡng, trước đây cây cầu là điểm hẹn và là nơi phân xử tranh chấp trong buôn bán ở thương cảng Hội An.

Chùa Cầu có kích thước dài 18m cùng mái che, với lối thiết kế bằng gỗ, cấu trúc chùa với phần trên là nhà, phần dưới là cầu, phần nền móng sử dụng các loại trụ đá. Xét về tổng thể, kiến trúc của ngôi chùa là sự pha trộn 3 luồng văn hóa của Nhật Bản, Việt Nam và Trung Quốc.

Bên trên lối vào gian thờ có tấm biển gỗ đề 3 chữ Hán “Lai Viễn Kiều”. Trong Đại Nam nhất thống chí có ghi, vào năm 1719, nhân dịp vào thăm Hội An, chúa Nguyễn Phúc Chu đã ban cho Chùa Cầu ba chữ “Lai Viễn Kiều”, có nghĩa là “Cầu đón khách phương xa”. Phía trên cửa, dưới tấm biển có hai mắt cửa, một chi tiết kiến trúc đậm nét tín ngưỡng của Hội An.

Giữa cầu là lối vào Chùa. Gọi là Chùa nhưng thực tế ở đây không thờ Phật mà thờ thần Bắc Đế Trấn Vũ – một vị thần quan trọng trong Đạo giáo chuyên trị phong ba, lũ lụt, bảo hộ xứ sở, đem lại niềm vui và hạnh phúc cho con người theo tín ngưỡng Trung Hoa. Người dân đến chùa để cầu xin và mong ước một cuộc sống an lành, may mắn và phồn thịnh.

Ban thờ Bắc Đế Trấn Vũ bên trong Chùa Cầu (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Hai đầu cầu Chùa Cầu còn có các bàn thờ linh hầu và thiên cẩu, những linh vật được xem là bảo vệ và trấn yểm chùa. Vào các dịp rằm, lễ, Tết, người dân Hội An thường đến chầu thần Bắc Đế Trấn Vũ để dâng lễ và cầu mong sự bảo hộ.

Những hệ khung gỗ biến điệu theo hình dáng cong của cầu. Ban đầu các khung gỗ được sơn son, song qua thời gian, nay đã bạc màu. Chùa Cầu đã trải qua nhiều lần trùng tu, vào các năm 1817, 1865, 1915, 1986, nhiều nét kiến trúc Nhật Bản ban đầu đã mai một.

Các trụ gỗ đứng uốn lượn cong cong theo hình dáng của chùa (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Chùa Cầu được thiết kế đủ 7 gian, 5 gian trong đó mang kết cấu theo kiểu chồng trụ đội (trụ gỗ đứng), 2 gian đầu hồi uốn cong theo hình vỏ cua, mái lợp ngói âm dương. Các chi tiết trang trí đều được chạm trổ tinh xảo. Các bờ nóc, bờ chảy đều uốn lượn rất mềm mại và tự nhiên. Ngoài ra, kiến trúc mái còn được khảm những đồ gốm men lam rất đặc sắc.

Trong văn hoá xứ Phù Tang, số 7 là con số may mắn, tượng trưng cho “7 vị thần may mắn” – những vị thần được miêu tả là đang chèo thuyền chở đầy châu báu và cập bến vào năm mới để chia sẻ sự đủ đầy cho người dân.

Chùa Cầu được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa quốc gia vào năm 1990; và hình ảnh Chùa Cầu đã xuất hiện trên tờ tiền polymer 20.000 đồng hiện hành của Việt Nam.

Hình ảnh Chùa Cầu được in trên tờ tiền mệnh giá 20.000VNĐ (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Chùa Cầu thực sự là di sản kiến trúc – văn hóa có giá trị bậc nhất ở Hội An, được coi là biểu tượng, là linh hồn di sản cũng như điểm đến du lịch hấp dẫn.

Khung cảnh chùa Cầu được thắp sáng lung linh khi đêm về (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Dù qua thời gian mài mòn, nhưng ngôi chùa này vẫn như một chốn thiêng bình lặng ngày đêm che chở cho phố cổ Hội An. Sau khi được tu tạo, hi vọng nhiều năm sau nữa, chùa Cầu vẫn luôn là nơi để du khách thập phương tới thăm thú và chiêm bái để tỏ lòng thành kính.